Als je door te improviseren ontdekt dat er iets uit niets kan ontstaan, dan realiseer je je al gauw dat je daar inspiratie voor nodig hebt. Zonder inspiratie geen improvisatie. Als je stilstaat bij dat wat jouw inspireert, dan kom je al gauw op het terrein van de theologie. Van oorsprong een discipline die zich bezighoudt met dat wat ons net te boven gaat. Het waarachtige, goede en mooie leven dat altijd net om de hoek ligt en ons altijd net ontglipt. Een andere, betere en nieuwe wereld die aan ons trekt en zich tegelijkertijd aan ons onttrekt.
Fundamentele vragen
Ook in de theologie is het dus volop improviseren geblazen. Misschien dat ik daarom als theoloog wel zo gefascineerd ben geraakt door improvisatie. En net als in het theater kom je ook in de theologie al snel uit bij hele fundamentele vragen: wie ben ik? Wat doe ik? Waar ben ik? Waar ga ik voor? Deze vragen brengen een improvisator in beweging en kleuren ook de theologie die zich van oudsher bezighoudt met deze vragen rondom het bestaan van de mens en de bestemming van de wereld in het licht van wat we allemaal geloven over god-weet-wat.
Hoe je het ook wendt of keert je gelooft dingen over jezelf en de wereld. Je gelooft ze, wat wil zeggen, je vertrouwt erop. Wie of wat dit ook is, je hoopt dat dit je helpt om te gaan met de ervaring van tekort (zie een eerdere blog) die zo aanwezig is in onze wereld. Door de eeuwen heen zijn er allerlei gesprekken ontstaan over de bron, de kunst en de zin van onze pogingen. Theologie helpt ons te bezinnen op onze tekorten, onze behoeften en onze verlangens. En kan ons helpen om op zoek te gaan naar betere scripts om naar onszelf en de wereld te kijken en daarop te reageren.
Diepste verlangens
Onze diepste verlangens naar bijvoorbeeld recht, rust, hoop, liefde of verbinding krijgen gemakkelijk een theologisch karakter. En hoe je ze ook inkleurt (seculier, spiritueel of godsdienstig) het is een bron van verbeeldingskracht. Het opent deuren die voorheen gesloten waren; het creëert ruimte voor individuele of collectieve acties. Andersom geldt ook: wie mensen bevraagt op hun verlangens en vervolgens doorvraagt, komt al snel terecht in diepere lagen van verbeelding, inspiratie en vertrouwen. Het gaat dan om waar men écht voor leeft of wat iemand beweegt. In onze keuzes worden we uiteindelijk gemotiveerd en geïnspireerd door ons idee van ‘het goede leven’.
Verbeeldingskracht en vertrouwen. Beweging en bezinning. Theater en theologie gaan zo samen op. We zijn existentiële haaien: we moeten bewegen om in leven te blijven. En we bewegen naar dat wat we verlangen. We staan er alleen zelden echt bij stil. Dat is in improvisatietermen een vorm van blokkeren.
Probeer het eens uit
Laten we onze verlangens in plaats daarvan eens accepteren. Probeer het nu eens: waar droom je van? Wat vind je mooi? Waar verlang je naar? Wat zie je dan voor je? Welk antwoord is het meest aantrekkelijk, raakt het meest voor jou de kern, is vol van energie? Welk verlangen ligt er onder dit verlangen? En welk verlangen ligt zelfs daar nog onder? Jouw meest fundamentele verlangen zegt iets over wie je bent op dit moment. Wat zou je doen met dit verlangen als je niks te verliezen had?
Improvisatie uit het theater laat zien dat er altijd mogelijkheden zijn, oneindig veel. Goede inspiratie uit de theologie helpt je besluiten welke mogelijkheden je aangaat. Beweging en bezinning leiden samen tot bezieling waarmee je onbevangen vooruit kunt richting een mooi leven en een nieuwe wereld.
